Cùng với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) vừa công bố báo cáo Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2013. Theo đó, chất lượng điều hành kinh tế của các tỉnh, thành phố chuyển biến tích cực khi chỉ số PCI gốc lên cao nhất trong các năm. Tuy nhiên, các doanh nghiệp dân doanh cho biết vẫn rất vất vả để duy trì hoạt động và chỉ có hơn 6% công ty trong nước tăng quy mô.

Trước vấn đề này, ông Joakim Parker, Giám đốc USAID tại Việt Nam đã có những chia sẻ về tác động của báo cáo PCI lên năng lực cạnh tranh cả nước nói chung và các địa phương nói riêng.

Ông Joakim Parker cho rằng Việt Nam có cơ hội lớn để thu hút thêm các nhà đầu tư còn trong tâm lý chờ đợi nếu tiến hành cải cách trong những năm tới.

- Là cơ quan cùng thực hiện báo cáo PCI, ông đánh giá thế nào về kết quả của chỉ số năm 2013?

- Sau 9 năm kể từ khi bắt đầu công bố chỉ số PCI, các tỉnh thành rõ ràng đã có sự chuyển biến tích cực. Tuy có thể khác nhau giữa các địa phương nhưng trên tổng thể, nhà đầu tư rất quan tâm và ấn tượng với việc gia tăng tính cạnh tranh của Việt Nam, đặc biệt trong giảm chi phí gia nhập thị trường, một yếu tố giúp thu hút đầu tư từ các nhà đầu tư trong cũng như ngoài nước.

Tuy nhiên, chỉ số năm nay cũng chỉ ra những khó khăn còn tồn tại cho các doanh nghiệp tại Việt Nam, bắt nguồn từ môi trường kinh tế vĩ mô chưa thực sự thuận lợi. Điều này lý giải một thực tế là niềm tin của các doanh nghiệp dường như có giảm so với những năm trước mặc dù có sự cải thiện ở chỉ số PCI.

- Ông nhận định ra sao khi báo cáo năm nay cho thấy Việt Nam đang vấp phải sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia khác trong thu hút vốn đầu tư?

- Việt Nam ngày càng có nhiều đối thủ cạnh tranh trong khu vực, trong đó có Trung Quốc, Phillipines và Myanmar. Khảo sát 1.600 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), niềm tin của các đơn vị này dường như có giảm so với doanh nghiệp trong nước, khi đề cập đến kế hoạch mở rộng hoạt động kinh doanh.

Tuy nhiên, tôi cho rằng Việt Nam có cơ hội lớn để thu hút thêm các nhà đầu tư còn trong tâm lý chờ đợi nếu tiến hành cải cách trong những năm tới. Họ đang cân nhắc nhiều lợi thế tại Việt Nam nhưng cũng lo ngại về dịch vụ công, chất lượng cơ sở hạ tầng và chất lượng lao động của sinh viên tốt nghiệp đại học.

Các doanh nghiệp Mỹ cũng khá e ngại vấn đề cơ sở hạ tầng tại Việt Nam. Do vậy, vẫn còn nhiều việc phải làm để cải thiện hành lang pháp luật và chính sách. Bên cạnh đó, tính minh bạch cũng đóng vai trò trung tâm. Minh bạch tạo ra sự đối thoại giữa các doanh nghiệp và chính quyền, góp phần quan trọng để thu hút thêm đầu tư và tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Song, tôi quan sát dù các khoản hối lộ nhỏ đã giảm nhiều thông qua các khảo sát của các năm, nhưng chi phí không chính thức vẫn còn là một vấn đề.

- Ông nhận xét gì về tiềm năng thu hút vốn FDI vào Việt Nam, sau khi những vấn đề như cơ sở hạ tầng, minh bạch đã được kêu gọi cải thiện nhiều lần những vẫn chưa có kết quả rõ ràng?

- Nhiều doanh nghiệp vẫn tới đầu tư tại Việt Nam bất chấp nhưng thách thức trên bởi họ thấy rằng Việt Nam còn có nhiều lợi thế khác. Tuy nhiên, Việt Nam sẽ còn thu hút được nhiều nhà đầu tư hơn nữa nếu thực hiện cải cách trong một số lĩnh vực, đặc biệt là khi tham gia Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Là chuyên gia trong lĩnh vực phát triển, tôi cho rằng TPP là cơ hội tốt để Việt Nam thực hiện các cải cách có tác động tích cực đến môi trường đầu tư kinh doanh. Điều này không chỉ có ích cho các doanh nghiệp mà còn đem lại lợi ích cho tất cả các thành phần dân cư.

- Cụ thể hơn, Việt Nam nên làm gì để cải thiện môi trường đầu tư trong thời gian tới?

- Có một lĩnh vực mà Chính phủ Việt Nam có thể làm nhiều hơn nữa, đó là làm sao để chuyển được đầu tư tới các tỉnh có chất lượng điều hành tốt, môi trường kinh doanh được cải thiện. Có một thực tế là chỉ số PCI cao không dẫn tới FDI tăng, ví dụ một số tỉnh ở đồng bằng sông Cửu Long có chỉ số PCI tốt nhưng thu hút FDI còn khiêm tốn. Chính phủ có thể có các chính sách tạo thuận lợi cho các tỉnh có chất lượng điều hành tốt để giúp họ thu hút thêm đầu tư nước ngoài.

Gần đây, USAID cũng đã công bố chiến lược hợp tác phát triển tại Việt Nam giai đoạn 2014-2018. Trong đó, một mảng hoạt động lớn hơn là phối hợp với Chính phủ và chính quyền các địa phương để giúp cải thiện chất lượng xây dựng luật pháp và chính sách, tăng cường sự tham gia của công chúng vào quá trình hoạch định chính sách, thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh cũng như những lĩnh vực khác.

Phương Linh